Proktolog Milena Šćepanović: “Ovo je jedini način da se zauvijek rješite hemoroida!”

Kako kaže, uzročnici pojave uvećanih hemoroida su ishrana siromašna biljnim vlaknima, hroničan zatvor ili dijareja, laksativi, dugotrajno sjedenje i stajanje. Spoljašnji hemoroidi su češći, a unutrašnji su opasniji.

U prosjeku tri četvrtine populacije starije od 30 godina bar jednom tokom života ima tegobe sa hemoroidima.

Iako samo u 4 posto slučajeva postaju problematični, ako se ne liječe adekvatno i na vrijeme, mogu značajno uticati na stanje zdravlja. Prema riječima dr Milene Šćepanović teško je utvrditi tačan broj oboljelih od hemoroida jer se mnogi i ne jave doktoru.

Oba spola imaju približno istu učestalost tegoba, koje se javljaju između 45. i 65. godine života, a češće su kod tzv. kavkaskog tipa, kao i kod onih sa višim socioekonomskim statusom.

Kako nastaju hemoroidi, kada se mogu liječiti promjenom ishrane, a kada je neophodna hirurška intervencija, dr Milena Šćepanović otkriva:

“Hemoroidi (u narodu poznati kao šuljevi) su proširene vene završnog dijela debelog crijeva. Dejstvom prevelikog pritiska dolazi do proširenja hemoroidalnih vena i uvećanja hemoroidalnih čvorova. Tada kažemo da neko ima hemoroidalnu bolest i počinjemo liječenje. Zavisno od lokalizacije, dijele se na unutrašnje hemoroide i spoljašnje hemoroide, a granicu čini takozvana zupčasta linija koja se nalazi na oko 1,5­2 cm od analnog otvora. Tačan uzrok njihovog nastanka je nepoznat, ali zanimljiv je podatak da ova bolest ne postoji kod životinja”, kaže dr Šćepanović.

Prema njenim riječima, na nastanak hemoroida utiče povećan pritisak u rektalnim venama do čega dovodi hroničan zatvor ili dijareja, napinjanje tokom pražnjenja, dugo zadržavanje u toaletu (čitanje tokom defekacije), otežano pražnjenje, pretjerana upotreba laksativa i klistiranja, svakodnevno dugotrajno sjedenje i stajanje, čak i podizanje teškog tereta.

“Faktor rizika je neuredna i nezdrava ishrana siromašna biljnim vlaknima. Gojazni ljudi češće imaju hemoroidalne tegobe, a faktor rizika je i trudnoća, zbog povećanog pritiska na vene u karlici uvećanom matericom, čestog zatvora, dobijanja na težini i hormonskih promjena. Starenjem, tkivo oko anusa pruža slabiju potporu venama, pa je u starosti povećan rizik za ovu bolest. Takođe, rizik za uvećane hemoroide je povećan ako u porodici neko ima hemoroidalnu bolest. Nasljeđuje se slabija struktura zidova vena, a od značaja su i stečene navike u ishrani. Kao posljedica djelovanja ovih faktora, pojedinačno ili u kombinaciji, dolazi do porasta pritiska u hemoroidalnim venama, njihov zid se rasteže i postaje tanak. Ako sve ovo traje dovoljno dugo, dolazi do ispadanja hemoroida, pucanja vena i krvarenja”, objašnjava Šćepanović.

Ishrana je prva metoda liječenja

Najčešći simptom i prvi alarm za uzbunu, kaže sagovornica, je bezbolno krvarenje nakon pražnjenja u vidu male količine svijetlo crvene krvi na vešu, toalet papiru ili u toaletnoj šolji.

“Ovo krvarenje nekada može dovesti do ozbiljne anemije. Može se javiti svrab i peckanje oko analnog otvora, što se najčešće javlja na početku bolesti, a ako je bolest u trećem ili četvrtom stadijumu, mogu se videti ispali hemoroidalni čvorovi. Bol se javlja u četvrtom stadijumu ili ako dođe do tromboze spoljašnjeg hemoroida. Ova tromboza hemoroida nije opasna i uspješno se liječi kremama, a u obzir dolazi i hirurška ekscizija. Unutrašnji hemoroidi najčešći su razlog svježeg krvarenja iz anusa, posebno kod mlađih osoba, ali uvijek treba razmotriti i druge bolesti koje se manifestuju krvarenjem. Kako postoji više različitih oboljenja koja daju iste ili slične simptome, važno je javiti se doktoru. Pregled podrazumjeva digitalni pregled analnog kanala i pregled pod kontrolom oka anoskopom ili rektoskopom. Inače, bez pregleda nije moguće znati šta izaziva rektalno krvarenje”, objašnjava doktorica.

Simptomi zavise od stadijuma bolesti kao i lokalizacije (unutrašnji ispoljašnji hemoroidi), a spoljašnji su bezazleniji i lakše se liječe.

“Spoljašnji hemoroidi nalaze se ispod zupčaste linije i prekriveni su tankom kožom koja je bogata nervnim završecima, zbog čega su osjetljivi na bol i temperaturu. Manje su važni od unutrašnjih, ali su češći razlog tegoba. Najčešći simptom spoljašnjih hemoroida je posljedica komplikacije u vidu njihove tromboze, kada su bolni i napeti i mogu se videti kao uvećani, plavičasti čvorovi različite veličine oko analnog otvora. Kada tromboza prođe, mogu zaostati kožni nabori koji ne zahtijevaju liječenje.

Do tromboze najčešče dolazi nakon iznenadnog povećanja venskog pritiska (nakon podizanja tereta, kašljanja, napinjanja pri pražnjenju, porođaju). Mogu da postoje nezavisno od unutrašnjih hemoroida. Unutrašnji hemoroidi nalaze se iznad zupčaste linije i prekriveni su kolumnarnim epitelom u kome nema receptora za bol, pa ne dovode do bola. Oni najčešće krvare i to krvarenje može dovesti do ozbiljne anemije i do potrebe za hospitalizacijom, pa možemo reći da su opasniji. Njihovo nereagovanje na konzervativne metode liječenja jeste razlog za operativno liječenje hemoroidalne bolesti”, kaže dr Milena Šćepanović.

Ona naglašava da je adekvatna ishrana prva metoda liječenja hemoroidalne bolesti.

“Ishrana ostaje stalan pratilac ostalih načina liječenja, jer poboljšava ishod liječenja. Najčešće je samo dovoljna u prvom stadijumu bolesti. Preporuka je da ishrana bude bogata svježim i suhim voćem i povrćem koje sadrži biljna vlakna koja zadržavaju vodu u stolici, pa je ona voluminoznija i mekša. To su mahunarke, sjemenke, integralne žitarice. Vlakna treba postepeno uvoditi u jelovnik, jer u suprotnom mogu dovesti do nadimanja i zatvora i – pogoršanja tegoba.

Za krvareće hemoroide dobra je masna riba, jer obiluje korisnim mastima koje klize kroz digestivni trakt. Naravno i mnogo tečnosti, prije svega vode i svježe cijeđenih sokova, ali ne sa citrusnim voćem, jer kiselina može iritirati predio oko čmara. Sok od šljiva može se piti svaki dan”, preporučuje doktorica.

Za izbjegavanje su jaki začini, ljuta hrana, alkohol, kafa, kakao, crni čaj. Zaboravite na konzervisanu hranu, suhomesnate proizvode, masnu i prženu hranu, brzu hranu, slane grickalice i slatkiše. Izbegjavajte bijelo brašno, masti životinjskog porijekla i rafinisana ulja. Najbolje je koristiti hladno cijeđeno maslinovo ulje jer može pomoći da stolica bude mekša.

Smanjite unos soli jer velika količina soli izaziva zadržavanje tečnosti uorganizmu, oticanje svih vena, uključujući i hemoroidalne vene.

“Hirurgija kao metoda liječenja primjenjuje se onda kada druge metode ne dovedu do poboljšanja i prestanka tegoba. Svega 10 posto pacijenata bude operisano. Najčešće je indikovana kod hemoroida četvrtog stadijuma. Operacija podrazumijeva uklanjanje samo izmijenjenih čvorova uz očuvanje kože između. Izvodi se u uslovima anestezije (opšte ili regionalne) i zahtijeva ležanje u bolnici”, objasnila je dr Šćepanović i otkrila jednu od metoda:

“Jedna od metoda liječenja su i elastični prstenovi. Postavljanje elastičnih ligatura po Baronu je metoda koja se koristi u liječenju unutrašnjih hemoroida drugog i trećeg stepena. Tretman se izvodi tako što se posebnim instrumentom postavi elastična ligatura, gumica, oko baze hemoroida. Na taj način prekida se dotok krvi, hemoroid se smanjuje i nekrotiše i u roku od nekoliko dana, najčešće 7 do 10, otpada. Rana obično zarasta za nedjelju ili dvije. Metoda je bezbolna i izvodi se u ambulantnim uslovima.”

Doktorica je otkrila i opšte preporuke koje spriječavaju ili ublažavaju simptome hemoroida.

• Redovno vježbajte jer to podstiče cirkulaciju, ubrzava metabolizam i varenje i pogoduje redovnom pražnjenju crijeva,
• Idite u toalet čim osjetite potrebu. Ne suzdržavajte se i ne naprežite previše,
• Vodite računa o pravilnoj njezi analne regije, jer ostaci hrane vlaže i iritiraju analno područje,
• Ne liječite se sami, bez postavljene dijagnoze i preporuke doktora, jer su simptomi raka debelog crijeva slični simptomima hemoroida (krvarenje prije svega).

Hemoroidi ne mogu preći u rak, ali bez pregleda se tegobe mogu pripisati hemoroidima iako je pravi razlog neki drugi. Pored tumora debelog crijeva, slične tegobe mogu dati analna fisura, kondilomi, perianalni abces, a svi se drugačije liječe. Trajnim neadekvatnim liječenjem može se zakasniti sa pravovremenim i odgovarajućim liječenjem.