Održana debata na temu; Ekonomski razvoj opštine Dragaš, uticaj na turizam i biodiverzitet upotrebom obnovljivih izvora energije

Učesnici današnje debate su bil: Zamjenici gradonačelnika Opštine Dragaš, Seljami Saiti i Šerif Aga, Mureslj Haljilji direktor javnih službi, Uzair Hamza, kordinator za prava zajednice i integraciju, Nuhija Tairovci, savjetnik ministra za Regionalni razvoj, Redžep Kamberi, odbornik u SO Dragaš, predstavnik civilnog društva Fejzo Kamberi, aktivisti i članovi posmatračkih misije na Kosovu, predstavnici američke i hrvatske ambasade na Kosovu, predstavnici OSCE-a kao i predstavnik turskog KFOR-a.

U svom uvodnom izlaganju direktor centra,  Berzat Berzati predstavio je rezultate istraživanja sa radnim naslovom:

Ekonomski razvoj opštine Dragaš, uticaj na turizam i biodiverzitet, upotrebom obnovljivih izvora energije. Zahvalio prisutnima na izdvojenom vremenu i inicijativi kao i predstavnicima FIQ i OSCE na podršc
On je najpre prdstavio rezultate ankete (1600 upitnika na socijalnim mrezama i među stanovništvom) koja se ticala izazova 21-og veka, klimatskih promena, planova Opštine za ekonomski razvoj ruralnih područja, seoski turizam(tzv. Kontinentalni turizam), socijalno preduzetništvo, uticaj upotrebe obnovljivih izvora energije na biodiverzitet i planovi ublažavanja(mitigacije).
Rezultati istraživanja su sledeći:
Ljudi nisu dovoljno upoznati da je uticaj hidroelektrane na prirodu ogroman ako se ne poštuju norme, direktno ili indirektno, takođe negativno na ekonomiju i lokalne zajednice. Činjenica je da Kosovo sa 1,600 m3/po glavi stanovnika/godisnje i spada u stresnu zonu prema indikatoru stresa Falkenmark Water i ne zadovoljava kriterijume za izgradnju hidro elektrana.
Koja su njihova prava? Kome se mogu obratiti? Kao i koje su prednosti od pravilnog korištenja alternativnih izvora energije?
Alternativa bi trebalo tražiti u energiji vetra imajući u vidu činjenicu da na nadmorskim visinama iznad 1500 metara treba imati dovoljno vetro potencijala za eksploataciju u ove svrhe.
Nakon izlaganja učesnici okruglog stola su se obratili i izneli stavove i zapažanja.

Podpredsednik Opštine g. Seljami Sahiti, je veoma precizno objasnio strategiju i prioritete Opštine, kao i ogrančenja sa kojima se suočava lokalna samoupava, te je obavjestio prisutne da je Vlada formirala koordinacionu grupu koja bi se bavila upravo kontrolom izdavanja dozvola, kao i nadgledanjem ispunjavanja uslova na terenu u saradnji sa Opštinom kao i da  je potrebno još puno rada da bi zaštitili prirodu.

Podpredsednik za zajednice u opštini Dragaš g. Šerif Aga ujedno član ekspertske grupe GIZ na Kosovu je na veoma slikovit način predstavio potencijale opštine Dragaš, mogućnost za ulaganje u ruralni turizam, stočarstvo kao i socijalno preduzetništvo gde se osvrnuo na par knjiga koje je do sada objavio sa ovom tematikom kao i temom doktorskog rada.

Predstavnik Kancelarije za pitanja zajednice g. Uzair Hamza je najpre naglasio da do sada Opština nije napravila  nikakavu  ozbiljnu studija o narušavanju biodiverziteta nakon puštanja u rad dve hidrocentrale, te takođe nije urađenja procena koliko će biti narušen biodiverzitet kao i koliko će biti narušena flora i fauna nakon izgradnje ostale sedam centrale. Takođe je potrebno utvrditi istakao je Uzair Hamza, koliko je životinja promjenilo svoje stanište zbog građevinskih radova i krčenja šume prilikom gradnje hidrocentra,, kao i koliko će koristi od svega ovoga imati Opština Dragaš. Nakon jedne takve ozbiljne studije Opština bi trebala donjeti mjere koje će znatno smanjiti posljedice nastale prekomjernim i neplanskim korišćenjem potencijala i resursa iz obnovljvih izvora energije. Uzair Hamza se  osvrnuo i  na uticaj klimatskih promena, kao i hitnoj potrebi na saniranju štete natale od požara na Koritniku čime je znato urušen biodiverzitet, te neophodnoj zaštitu zdravih stabala od onih koja su trula zbog oštenćenja od vatre.Govereči o potrošnji energije i potrebama Opštine  on je istakao činjenicu da je ukupna potreba električne energije na opštnskom nivou maksimalna 12 MWh, dok bi ukupna prozvodnja od svih hidrocentrala koje se trebaju izgraditi bila  do 28 MWh, te da je paradoksalno da se vrše redukcije kada se elektricna energija proizvodi u našoj opštini, kao i da Opstina treba uraditi poseban ugovor sa proizvođačima, odnosno kompanijom da se struja koristi najpre za potrebe opštine, a višak distribura, što su podržali učesnici debate.

Direktor Direktorijata za Hitne slučajeve i Spasilačke službe Murselj Haljilji je istakao neophodno je izvršiti procenju benefit Opštine od investicija u minihidro elektrane kao i koliko je štete do sada načinjeno te kako se može pristupiti sanaciji i da se formira tim koji bi pratio implementaciju.
Savetnik Ministra za Regionalni Razvoj g. Nuhija Tairovci između ostalog se osvrnuo na činjenicu da bi se problem ispunjavanja agende koju je Kosovo preuzelo od EU da 30% električne energije dolazi iz obnovljivih izvora vrlo lako rešio  izgradnjom HE Zhur koja nije izgrađena zbog visoke cjene. Tairovci je takođe naglasio da je potrebno kontrolisati da li postojeće centrale u skladu sa zakonom ispuštaju 30 posto vode u rečnom koritu, te da je potrebno uraditi kaskade kakao bi se voda zadržavala i na taj način se zaštitia flora i fauna.
Odbornik u Skupštini Dragaš, Redžep Kamberi je istakao takođe da niko nije protiv ulaganja u obovljive izvore energije ali da se to treba raditi poštujući norme i kriterijume za zaštitu biodiverziteta ali i privatne imovne, i da se više pažnje posveti ispunjavanju uslova koje su kompanije preuzele, a tiču se zaštite biodiverziteta.
Ispred predstavnika organizacija civilnog društva obratio se Fejzo Kamberi koji se zahvalio učesnicima okruglog stola na usaglašenom stavu i da oseća da se situacija kreće u pravom smeru i ponudio svoju podršku inicijativama koje imaju za cilj promociju učešća građana u lokalnoj samoupravi.
Na kraju postignut je koncenzus svih da Opština treba imati više mehanizama i konrtola svih dozvoza izdatih od strane Ministarstava jer se građani za sve probleme obraćaju Opštini a ne ministarstvima.

Iskoristio bih priliku i zahvalio medijima na podršci kao i svima koji su se izborili da Skupština Opštine Dragaš donese odluku o prekidu daljih investicija za izgradnju hidrocentrala, kao i organizaciji FIQ na mentorstvu i podršci kao i predstavnicima OEBS-a.
Na sledećem okruglom stolu očekujemo predstavnike Ministarstva Prostornog Planiranja i Ambijenta koji su opravdano bili odsutni da odgovore na par gorućih pitanja između ostalog i pitanje prikljućaka za vodu za lokalno stanovništvo kao i procedure koja je na snazi.
U ime organizacionog odbora Gora region i Omladinskog Multi-Etničkog Kulturnog Centra – Gora zahvaljujem vam se!Istako je na kraju debate Fatir Berzati Koordinator Udruženja Goranaca - Gora region - i Omladinskog Multi Etničkog Kulturnog Centra - Gora.