450 građana Gore borilo se u bitci na Čanakkale

U Evropi poznatija kao Bitka na Galipolju, jedna je od najkrvavijih i najžešćih bitaka u Prvom svjetskom ratu ali, po mnogim pokazateljima i u historiji uopšte.
Pomorska bitka koja je između 3. novembra 1914. i 18. marta 1915. godine vođena kod Galipolja, kao i kopnena bitka koja se na Galipolju odvijala od 25. aprila 1915. do 9. januara 1916. godine, bitke su koje zauzimaju najznačajnije mesto u Turskoj, pa i historiji svih muslimanskih naroda ovoga dela sveta.

O bici kod Čanakala koja se dogodila 15. marta 1915. godine, jedan od istraživača redovni profesor na Univerzitetu u Sakariji, doc. dr Ebu Bekir Sofuoğlu, kaže:
„Sa Kosova u bici je učestvovalo osam bataljona“, Sufuoğlu navodi da je narod Gore, radi bitke kod Čanakala došao u Anadoliju i zajedno sa turskim narodom ratovao protiv neprijatelja koji je htio okupirati tursku teritoriju. Sofuoğlu nastavlja, pa kaže: „Prema kazivanjima bližnje rodbine onih koji su učestvovali u bici u Čanakalu, iz Dragaša (Gore i Opoja) bio je jedan bataljon, dok je ukupno sa Kosova u ovoj borbi uzelo učešće osam bataljona.

Po naredbi halifinog namjesnika u Debru, po kosovskim džamijama na vazovima upoznati su muslimani da je turski narod započeo borbu sa onima koji imaju za cilj okupaciju turske zemlje, pa onaj ko želi uzeti učešće u ratu protiv neprijatelja islama može se pridružiti rame uz rame zajedno sa turskim narodom. Na osnovu ove naredbe iz Dibra i poziva u kosovskim džamijama, iz Gore se odazvalo četiristo pedeset osoba (450). Sofuoğlu kaže: „O broju žrtava sa područja Gore koji su poginuli na Čanakalu postoji podatak da ih je bilo 450.

U potrazi za žrtvama koje su pale na Allahovom putu u ovoj bici, došli smo do pronalaska ove historijske istine, gdje smo, nažalost, svjedoci da oko područja Gore, države u okruženju, kako bi ojačale svoje strateške i geopolitičke interese, žele promijeniti historijske činjenice bez naučnih istraživana i dokaza.“ Sofuoğlu isto kaže da je na ovu temu urađena doktorska disertacija koja je objavljena od strane izdavačke kuće „Yarimada” kao knjiga pod naslovom „Kosova’nın Canakkale Kahramanları“, što znači „Kosovski heroji u Čanakalu“.

Iako je krajem 1918. rat završen, proći će još mnogo godina dok se na području Gore uspostavi kakav-takav mir. Naime, konačna granica između Albanije i Kraljevine SHS (Jugoslavije) biće uspostavljena u martu 1923. godine. Tako je Gora  političkom odlukom podijeljena na dva dijela i tako će ostati sve do danas. Dvadeset sela je pripalo Jugoslaviji, dok je 9 sela ostalo u granicama Albanije. Kasnije, poslije Drugog svjetskog rata, Urvič i Jelovjane pripadaju Makedoniji.
Iseljavanje koje se dogodilo tada ostavilo je duboke tragove u kolektivnom sjećanju stanovnika Gore, a zabilježeno je i u narodnoj poeziji. O događajima iz ovoga vremena narod je ispjevao veliki broj poznatih i izuzetno emotivnih pjesama sa tematikom tužnih rasta- naka i muhadžirluka – „madžira“ (Magmut će ide vo Tursko, bela Vetijo, Otidoa, otidoa, puste madžiri i druge).

Izvod iz master rada, Uzair  Hamza:  Bezbjednost građana Gore na tromeđi Kosova, Makedonije i Albanije od 1912-2012. godine.